Тэма ўрока: Віды маўлечнай дзейнасці: гаварэнне, слуханне, чытанне і пісьмо
Мэты ўрока: пашырыць веды пра віды маўленчай дзейнасці (гаварэнне, слуханне, чытанне і пісьмо), іх ролю ў фарміраванні асобы;
удасканальваць уменні складаць план вучэбнага тэксту, вусна перакладаць тэкст, перакладаць тэкст з рускай мовы на беларускую;
ствараць станоўчы настрой і пазітыўную ўстаноўку на вывучэнне беларускай мовы; стымуляванне інтарэсу да новых ведаў.
Ход урока
І. Арганізацыйны момант
ІІ. Пастаноўка мэт і задач урока. Матывацыя вучэбнай дзейнасці
На дошцы напісана слова ДЗЕЙНАСЦЬ.
- Што такое дзейнасць?
- Зносіны могуць быць дзейнасць?
- Паспрабуем скласці мадэль зносін. Як вы думаеце, з якіх кампанентаў яна будзе складацца?
Той, хто гаворыць ці піша, маецца на ўвазе адпраўнік інфармацыі (адрасат)
|
Сама інфармацыя, г.зн. тэкст у вуснай ці пісьмовай форме
|
Той, хто слухае ці чытае, г.зн. адрасант (які атрымлівае інфармацыю)
|
- Якую дзейнасць здзяйсняюць людзі, якія ўступаюць у зносіны паміж сабою? (Маўленчую)
- Маўленчая дзейнасць можа дзяліцца на віды? (Можа)
- Тады ўдакладнім тэму ўрока. Віды маўлечнай дзейнасці.
- Зыходзячы з гэтага сфармулюем мэты нашага ўрока.
ІІІ. Праца з тэкстам падручніка на старонцы 11.
- Назавіце віды маўленчай дзейнасці.
- Працэсы гаварэння і слухання надзвычай важкія. Спынімся падрабязней на працэсе слухання. Як правіла, мы не ўмеем слухаць субяседніка. (стар. 11-12)
ІV. Засваенне новых ведаў
1. Праблемная сітуацыя
- Чаму Сакрат патрабаваў ад маладога чалавека двайную плату за навучання рыторыцы?
Да Сакрата ў Афіны здалёк прыехаў малады чалавек, які гарэў вялікім жаданнем авалодаць мастацтвам красамоўя. Паразмаўляўшы некалькі хвілін, Сакрат патрабаваў ад яго за навучанне рыторыцы двайную плату. “Чаму?” – спытаў здзіўлены вучань.
- Як вы думаеце, што адказаў Сакрат? (Таму што я павінен навучыць цябе не толькі прыгожа гаварыць, але і слухаць)
- Якім відам маўленчай дзейнасці кожны з нас практычна штодзённа карыстаецца? (Гаварэннем)
- Існуюць прафесіі, дзе гаварэнне становіцца асноўным відам дзейнасці. Назавіце іх. (Настаўнік, акцёр, дыктар, вядучы…)
- Ці задумваліся вы, чаму адных людзей мы слухаем з задавальненнем, а другіх слухаць цяжка, а парой нават і не хочацца?
2. Работа ў пары
Складзіце памятку “Што неабходна для таго, каб цябе разумелі і слухалі”
- Добра разбірацца ў тэме выказвання;
- Ведаць, якую думку ты хочаш данесці да слухача;
- Дакладна сфармуляваць яе;
- Умець імправізаваць.
У выпадковым парадку пералічаны характарыстыкі добрага і дрэннага слухача. Размяркуйце іх в табліцу.
Добры слухач
|
Дрэнны слухач
|
|
|
à Выслухоўвае субяседніка цярпліва, уважліва.
à Не перабівае субяседніка без неабходнасці, не робіць яму колкіх і крыўдных заўваг.
à Перабівае субяседніка, як толькі прадставіцца выпадак.
à Калі штосьці не зразумеў, не баіцца ўдакладняць ці папрасіць растлумачыць, што менавіта маецца на ўвазе (перапытваецца).
à Пакуль гаворыць субяседнік, думае толькі пра тое, што сказаць самому.
à Разглядае тэму як сумную і нецікавую.
à Улоўлівае толькі факты і не разумее галоўнай ідэі.
à Пакуль гаворыць субяседнік, уважліва слухае і стараецца зразумець, што ён мае на ўвазе.
à Цярплівы да ідэй, якія не супадаюць з яго ўласнымі думкамі.
à Рэзка, катэгарычна выражае свае думкі.
à Дэманструе ўвагу і інтарэс да таго, што адбываецца, ківае галавой.
à Траціць час на абдумванне другіх тэм.
à Узаемадзейнічае з субяседнікам з дапамогай адказны рэплік.
à Рэагуе на любую рэпліку, у тым ліку адрасаваную не яму, а іншым субяседнікам.
Зробім вывад
Адным з найважнейшых відаў маўленчай дзейнасці з’яўляецца слуханне (аўдзіраванне). Не выпадкова вушы знаходзяцца вышэй рота – спачатку мы вучымся слухаць. Дзіця, якое яшчэ не ўмее гаварыць, спачатку актыўна ўспрымае маўленне і гукі навакольнага свету і толькі пасля спрабуе гаварыць.
Наколькі ўважліва чалавек умее слухаць, залежыць узровень яго інтэлекту развіцця.
3. Фізкультхвілінка
Рэклама
4. Праблемная сітуацыя
“Чытаць – гэта яшчэ нічога не значыць; што чытаць і як разумець тэкст – вось у чым галоўная справа”. Канстанцін Ушынскі
- Як вы разумееце гэтыя словы?
Чытанне ўяўляе сабой адзін з найважнейшых сродкаў атрымання інфармацыі і ў жыцці сучаснага адукаванага чалавека займае значнае месца.
- Ці ўмееце вы чытаць? Давайце выяснім гэта (на партах у кожнага ляжыць раздатачны матэрыял – тэкст і заданне). Адкрыйце толькі тэкст. Адзін раз я чытаю яго ўслых, вы пра сябе адначасова.
Калі спытаць любых дзесяць чалавек, хто такія Калумб, Капернік, Каменскі, то, напэўна, дзесяць з дзесяці скажуць пра першых двух і толькі некалькі чалавек – пра трэцяга. Паміж тым педагог Ян Амос Каменскі зрабіў для чалавецтва не менш, чым праслаўленыя мараход і астраном.
Ян Амос Каменскі пражыў амаль усё ХVІІ стагоддзе: ён нарадзіўся ў 1592 годзе, а памёр у 1670 годзе. Сын чэшскага млынара здолеў закончыць школу, акадэмію і ўніверсітэт, зрабіцца святаром і настаўнікам.
Усё, што мы бачым ў сучаснай школе: урок, клас, канікулы, калектыўная работа ў класе, - усё гэта ўвёў Каменскі. Ён вучыў, што навуку трэба не ўдолбліваць, а тлумачыць, ідучы ад простага да складанага, а да Каменскага навука трапляла да вучняў ў выглядзе фактаў і звестак, якія прыходзілася зубрыць, - іншага спосабу засвоіць іх не было.
Каменскі ўпершыню вучыў настаўнікаў выкладаць. Яго так і называлі – настаўнік настаўнікаў ці настаўнікам народаў.
Англійскі парламент запрасіў яго ў Англію, затым ён паехаў у Швецыю, у Венгрыю – уся Еўропа спяшалася навучыцца ў Каменскага.
Перагарніце аркуш, прачытайце заданне і запішыце нумары правільных сцверджанняў
1. Каменскі вучыў настаўнікаў у Амерыцы і ў Еўропе.
2. Каменскі ўпэўніў настаўнікаў, што вучні павінны зубрыць факты на памяць.
3. Каменскі – сын чэшскага млынара.
4. Каменскі закончыў акадэмію і ўніверсітэт.
5. Каменскі вучы, што, тлумачачы, трэба ісці ад складанага да простага.
6. Каменскі ўвёў школьную форму для вучняў.
7. Усе ведаюць, хто такі Калумб, і толькі нямногія – хто такі Капернік.
8. Калектыўную работу ў класе ўвёў Каменскі.
А цяпер праверым. Правільныя адказы: 3, 4, 8.
Хто ж з нас умее чытаць? Чаму заданне аказалася складаным? Чаму мы павінны вучыцца?
Мы павінны ведаць віды і мэты чытання, асноўныя яго спосабы.
Практыкаванне 13.
5. Работа з тэкстам з прабеламі “Асноўныя спосабы чытання”
Вядома, што людзі чытаюць з рознымі мэтамі. Ад мэты залежыць характар самога чытання: тэмп чытання, глыбіня разумення тэксту, увагу да розных і асобных дэталяў.
Калі чытачу неабходна разумець, ці патрэбна чытаць кнігу, якая інфармацыя змяшчаецца, для каго яна напісана, то ён выкарыстоўвае ___________________________. Другімі словамі, _____________ чытанне дазваляе пазнаёміцца з кнігай у самым агульным выглядзе. Менавіта таму ў ходзе ___________________________________ чытання мы перш за ўсё звяртаем увагу на знешнія дадзеныя кнігі: _____________________________. Калі неабходна максімальна поўна і дакладна зразумець змест тэксту, мы прыбягаем да павольнага ______________________ чытання. Мэта _______________________ чытання – вызначыць задуму аўтара, галоўныя думкі кожнай часткі, зразумець, як аўтар раскрывае свой пункт гледжання. Па-другому кажучы, мэтай _________________ чытання з’яўляецца максімальна поўны ахоп патрэбнай інфармацыі, імкненне яе асэнсаваць. Адпаведна, калі чытач усведамляе мэту чытання, ён правільна плануе сваю далейшую працу, то ён выбірае адзін са спосабаў чытання: _________________________.
Для даведак: чытанне-прагляд, азнаямляльнае, назва кнігі, аўтар кнігі ці тэксту, загаловак, анатацыя, чытанне-сканіраванне, дадзенага, паглыбленае (вывучальнае).
Вернемся да тэксту пра Каменскага.
- Чаму атрымаліся няправільныя адказы? (выбралі не той спосаб чытання)
Пісьмо як від маўленчай дзейнасці
Пісьмо – гэта … (працягніце).
Гэта прадуктыўны від дзейнасці, пры якім чалавек запісвае маўленне для перадачы іншым. Прадуктам гэтай дзейнасці з’яўляецца маўленчы твор ці тэкст, які прадвызначаны для прачытвання.
Перш чым пачаць пісаць, я заўсёды задаю сабе тры пытанні: што я хачу напісаць, як напісаць і для чаго напісаць. Максім Горкі (пракаментаваць выказванне)
Што? Для каго? Для чаго?
V. Падвядзенне вынікаў урока
1. Які від маўленчай дзейнасці для мяне самы складаны?
2. Чаму для стварэння добрых тэкстаў трэба ўмець добра слухаць, добра чытаць і добра гаварыць?
3. Французскі філосаф-гуманіст Мішэль дэ Мантэнь выказаў сваю думку пра добрае маўленне: ”Маўленне, якое я люблю, гэта няхітрае, простае маўленне, такое ж на паперы, як і на вуснах; маўленне сочнае, вострае, кожны кавалак яго павінен выконваць сваю справу”. А якое маўленне любіце вы і чаму, растлумачце.
VІ. Дамашняе заданне
Стварыце сваю рэкламу з запісам тэксту на слайдах, выкарыстоўваючы пункты памяткі “Што неабходна для таго, каб цябе разумелі і слухалі”
- Добра разбірацца ў тэме выказвання;
- Ведаць, якую думку ты хочаш данесці да слухача;
- Дакладна сфармуляваць яе;
- Умець імправізаваць.
ІІ
1. Што вы будзеце рэкламаваць?
2. Чым вы хочаце “зачапіць” слухача?
3. Дакладна сфармулюйце тэкст рэкламы.
4. Выкарыстоўвайце “фішкі”, імправізуйце, будзьце крэатыўны.
раскрыть » / « свернуть