Заданні для правядзення школьнай алімпіяды павучэбных прадметах

“Беларуская мова” і “ Беларуская літаратура”

 

Заданні	1	2	3	4	5	6	7	8	Усяго
Балы

 

(Максімальная колькасць балаў-38)

 

Заданне 1. Пастаўце націскі ў словах.

Максімальная колькасць балаў — 6.

 

Аер, дасыта, рэмень, цяжар, цыган, бармен, мысленне, балаваць, каліграфія, камбала, індустрыя, мармур.

 

Заданне 2. Выпішыце словы, утвораныя прыставачна-суфіксальным спосабам. Абазначце прыстаўку і суфікс.

Максімальная колькасць балаў — 5.

 

Адвячорак, акупіць, безадказны, бязмежны, краявід, дабрабыт, давер, дзе-небудзь, завысока, завулак, паднавіць, праўдзівы, ураджай.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

Заданне 3. Пастаўце назоўнікі ў патрэбнай форме і запішыце словазлучэнні.

Максімальная колькасць балаў — 5.

 

 

Трымаць у (рука), з гэтага (стол), пісаць аб (Віця), з хворым (дзіця), малому (птушаня), гаварыць з (дзядуля), пазнаёміцца з (Мікола Шаўчэнка), на адным (плашч), пастукаць па (руль), холадна на (двор).

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

Заданне 4. Устаўце ў сказы прапушчаныя фразеалагізмы з кампанентамі-лічэбнікамі ў адпаведнасці з пазначанымі лексічнымі значэннямі.

Максімальная колькасць балаў — 3.

 

Сказ	Значэнне фразеалагізма
1.Дзянёк быў сонечны, і апранутая ў цёплы кажушок Маечка была _____________________ ад радасці.	(быць) бязмерна шчаслівым, вельмі задаволеным
2.Герасім у той час у размове з любой дзяўчынай не мог ____________________________ , заікаўся, бляднеў і пацеў.	(не магчы) звязна выказаць свае думкі
3.– А я дзень пры дні сяджу __________________ і свету белага не бачу, - звычайна скардзіўся Пцічкін.	не выходзячы з дому, з памяшкання

  

Заданне 5.Ахарактарызуйце сказ па наяўнасці галоўных і даданых членаў сказа. Калі сказ аднасастаўны, пазначце яго від.

Максімальная колькасць балаў — 3.

 

Сказ	Тып сказа
Алешына была пышнай, разложыстай.
Будучае залежыць ад мінулага.
Чым пацешыш, вясна жаданая, аратага і сейбіта?

 

Заданне 6. Суаднясіце (знайдзіце адпаведнасць) правы слупок з левым.

Максімальная колькасць балаў — 4.

 

1.Прыгожая норка хутка залезла ў норку.	А. Сінонімы
2.Зноўку ступаю знаёмымі сцежкамі, тымі, што крочыў на золку.	Б. Антонімы
3.Наперад і толькі наперад – ні кроку назад.	В. Амонімы
4.Прыйшла вясна, абудзілася прырода, заспявалі птушкі весялей.	Г. Фразеалагізм
5.За сталом у пакоі сядзеў Віця і кляваў носам.

 

А _____ ; Б _____ ; В ____ ; Г _____ .

 

Заданне 7. Узгадайце назвы аповесцей, якія вы вывучылі ў папярэдніх класах, наступных аўтараў.

Максімальная колькасць балаў — 5.

Аўтар	Назва твора
Кузьма Чорны
Янка Брыль
Васіль Быкаў
Міхась Лынькоў
Янка Маўр

 

 

Заданне 8. Перад вамі цэнтон – верш, складзены з урыўкаў розных твораў. Запішыце імёны і прозвішчы аўтараў асобных радкоў і назвы твораў, адкуль яны ўзяты.

                   Максімальная колькасць балаў — 6.

                

Паміж пустак балот беларускай зямлі,

На ўзбярэжжы ракі шумнацечнай,

Дрэмле памятка дзён, што ў нябыт уцяклі,-

Ўдзірванелы курган векавечны.

Буду ў далёкім краю я нудзіцца,

Ў сэрцы любоў затаіўшы сваю;

Кожную ночку на зорку дзівіцца

Буду ў далёкім краю.

Парсюк наставіў хіб, Парсюк раз’юшан:

Цераз цябе я чырванець прымушан!

Такое мне сказаць асмеляцца нямногія,

Дык гэта ж – дэмагогія!

 

Аўтар:_____________________ Назва твора:________________________

 

Аўтар:_____________________Назва твора:__________________________

 

Аўтар:_____________________ Назва твора:________________________

 

 

 

Даведкі

       

 Заданне 1. Аер, дасыта, рэмень, цяжар, цыган, бармен, мысленне, балаваць, каліграфія, камбала, індустрыя, мармур.

 

Заданне 2. Адвячорак, безадказны, бязмежны, завулак, паднавіць.

 

Заданне 3. Трымаць у руцэ, з гэтага стала, пісаць аб Віцю, з хворым дзіцяці, малому птушаняці, гаварыць з дзядулем, пазнаёміцца з Міколам Шаўчэнкам, на адным плашчы, пастукаць па рулі, холадна на дварэ.

 

Заданне 4.

Сказ	Значэнне фразеалагізма
1.Дзянёк быў сонечны, і апранутая ў цёплы кажушок Маечка была на сёмым (дзясятым) небе ад радасці.	(быць) бязмерна шчаслівым, вельмі задаволеным
2.Герасім у той час у размове з любой дзяўчынай не мог звязаць двух слоў , заікаўся, бляднеў і пацеў.	(не магчы) звязна выказаць свае думкі
3.– А я дзень пры дні сяджу ў чатырох сценах і свету белага не бачу, - звычайна скардзіўся Пцічкін.	не выходзячы з дому, з памяшкання

 

Заданне 5.

Сказ	Тып сказа
Алешына была пышнай, разложыстай.	Двухсастаўны, неразвіты
Будучае залежыць ад мінулага.	Двухсастаўны, развіты
Чым пацешыш, вясна жаданая, аратага і сейбіта?	Аднасастаўны, пэўна-асабовы, развіты

 

 

Заданне 6. А – 2; Б – 3; В – 1; Г – 5.

 

Заданне 7.

Аўтар	Назва твора
Кузьма Чорны	“Насцечка”
Янка Брыль	“Сірочы хлеб”
Васіль Быкаў	“Жураўліны крык”, “Альпійская балада”
Міхась Лынькоў	“Пра смелага ваяку Мішку і яго слаўных таварышаў”
Янка Маўр	“Палескія рабінзоны”

 

 

 

Заданне 8. Я.Купала “Курган”. М.Багдановіч “Раманс”. К.Крапіва “Ганарысты Парсюк”.

 

 

 

 

 

 

разгарнуць » / « згарнуць

Раённая дыягнастычная алімпіяда па беларускай мове і літаратуры

 

1.Вызначце сінтаксічную ролю інфінітыва ў наступных сказах:

1).Не выйшаў ты і ў гэты раз мяне спаткаць, паднесці рэчы.(Р.Б.)

2).Ён адчуў моцнае жаданне заснуць і забыцца.

3).Васіль марыў паступіць у педагагічны каледж.

4).Жыць—значыць любіць усё навокал.

5).Трэба дома бываць часцей.(Р.Б.)-5 балаў

2. Колькі мяккіх зычных гукаў у гэтым тэксце?Падкрэсліце літары, якія абазначаюць мяккія зычныя гукі. Колькі гукаў IaI абазначана ў словах іншымі літарамі?Выпішыце гэтыя словы, падкрэсліце літары, якія абазначаюць гук IaI.

Боль ветэранаў не гоіцца паўз жыццё. І не майскае свята Перамогі—падарунак і ўзнагарода ім за подзвіг. Свята Перамогі—толькі памяць. Годнае герояў жыццё ў грамадстве, якое кожнае імгненне клапоціцца пра іх дабрабыт і настрой,--вось сапраўдная

павага і ўдзячнасць... -10 балаў

3.Растлумачце адсутнасць знакаў прыпынку пры аднародных членах сказа.

Чаму слова “ерусалім”пішацца з малой літары і ў якім значэнні яно ўжываецца ў вершы?

...Мне чуецца і мроіцца і сніцца

Растання нашага ерусалім. (Л.Д.-М.) -10 балаў

4.Знайдзіце лішні сказ у групе :

Мне свеціць вежа Эйфеля—начны таршэр Парыжа.

Дэльханіум—назва нябёс...

Цынікі ж –істоты з жывёльным уяўленнем аб харастве.

Абнавіць палітру---значыць ператварыць мужчыну ў мастака.

Ісус Хрыстос, як вы сказалі,--рэальная асоба. -5 балаў

5.Утварыце і запішыце словазлучэнні “прыметнік+назоўнік”з наступных слоў і лічбаў:

Дон Жуан (выгляд), Давыд-Гарадок (кветкі), 157 000 (жыхар), 23 паверхі (дом), ( шлях) у 758 кіламетраў, Парнас (схіл).-6 балаў

6.Вызначце стыль (аргументуйце сваё меркаванне), тып тэксту, тэму і падтэмы, галоўную думку, спосаб сувязі сказаў у кожнай частцы тэксту. Да якога жанру вы аднеслі б дадзены тэкст?Чаму?

            У гарах Факіды табе захочацца ўбачыць лаўровы лістапад, апынуцца ў завеі кухоннага, цёмна-зялёнага лісця.

            Зялёны без адзінай жоўтай плямінкі лістапад!

            Такое свята надзвычай дзівоснае для нас, выхаванцаў паўночнай восені.

            Некалькі лаўровых галінак будуць памінальна ляжаць у пыльнай каменнай чашы, у якую тысячагоддзямі набягала ачышчальная вада з Кастальскае крыніцы.

            У гэтую чашу іх выпадкова занёс вецер, ці, можа, нейкі паломнік ушанаваў мёртвую крыніцу.

            Але больш верагодна, што лаўровыя галінкі вінавата паклаў у памяць палахлівай німфы Касталіі сам Апалон.-15 балаў

7.Запішыце 5-6 вядомых вам афарызмаўз твораў мастацкай літаратуры.-10 балаў

8.Беларускі паэт Л.Дранько-Майсюк прапануе ўжываць слова “ асветар” замест запазычанага “камп’ютар”(існуе некалькі варыянтаў напісання гэтага слова: камп’ютар, камп’ютэр, кампутар; яно нязвыклае, чужое для беларусаў, як чужароднае цела ў арганізме). Як называюцца такія словы, як асветар, у раздзеле “Лексіка”?Выкажыце сваю думку аб ужыванні іншамоўных запазычанняў у маўленні беларуса. Што станоўчае і што адмоўнае ў гэтым працэсе?Як ён уплывае на развіццё беларускай мовы? -10 балаў

9.Напішыце міні-сачыненне “І гарыць на тваёй гімнасцёрцы, Перамога,твой ордэн адзіны—сягонняшні свет...”(20 балаў)

 

разгарнуць » / « згарнуць

Тэксты заданняў

для першага этапа школьнай алімпіяды

па беларускай   мове і літаратуры

 

Усяго: 44,5 балаў ( памылка - 0,1 б.)

 

Заданне 1. Колькі зычных гукаў у словахікожнага слупка? Запішыце словамі адпаведную лічбу. (Максімальная колькасць балаў – 4; 1б. за кожны правільна напісаны лічэбнік)

Мяккіх __________	Санорных _____________	Глухіх ____________	Шыпячых ____________
З’явіцца	восень	Касьба	Возчык
Схема	Здароўе	Снег	Купаешся
Сцвярджае	Матуля	Лічба	Рыжскі
рэдакцыя	Ёд	садаводства	Праязджаючы

 

Заданне 2. Выпішыце словы, марфемная будова якіх адпавядае схеме “прыстаўка + корань + суфікс +канчатак+ постфікс”. (Максімальная колькасць балаў – 3.)

         Перамучыцца, узнавіце, скончыліся, адрываючыся, праносяцца, звяртаўся, хмурыўся, прахапілася. __________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Заданне 3. Падбярыце да рускіх выразаў аднаслоўныя беларускія адпаведнікі.

(Максімальная колькасць балаў – 5; 0,5б. за кожнае правільнае слова)

Ворота во двор или со двора в огород, поле –

Древний обряд поминания умерших, день этого поминания –

Летучая мышь –

Парное молоко –

Молодой месяц –

Носовой платок -

Напиток из березового сока –

Складной карманный ножик –

Коллективная помощь, работа сообща –

Подсолнечное масло –

 

Заданне 4. У кожным радзе слоў вызначце “лішняе” з пункту гледжання марфалогіі. Адказ абгрунтуйце.

(Максімальная колькасць балаў – 5; 0,5б. за правільна адзначанае слова, 0,5 за тлумачэнне).

а) Бярэзнік, торф,цукар, тварог –____________________________________

________________________________________________________________

б) горшы, цяплейшы,найпрыгажэйшы, больш салодкі – ________________

__________________________________________________________________

в) восем, сорак,дваццаць, сотня – ____________________________________

__________________________________________________________________

г)пасаджаны,прачытаны, пасівелы, падмецены – ______________________

__________________________________________________________________

д)а,але,аднак, бо, дык – ______________________________________________

__________________________________________________________________

 

е) хай, бы, жа, нават, каб- __________________________________________

__________________________________________________________________

 

 

Заданне 5. Растлумачце значэнне наступных фразеалагізмаў. Адказ запішыце (Максімальная колькасць балаў – 5; 0,5б. за кожнае правільнае значэнне )

1. З’ехаць на мыла –
2. У свінныя галасы –
3. Як піць даць –
4. Як назаўтра трэба –
5. Хто ў лес хто па дровы –
6. На галаве хадзіць –
7. Табаку важыць –
8. Разводзіць сырасць –
9. Драць (задзіраць) нос –
10. Рассыпаць дробным макам –

 

Заданне 6. Да запазычаных слоў падбярыце сінонімы – беларускія словы.(Максімальная колькасць балаў – 5; 0,5б. за кожнае слова.)

1)    Пісаць мемуары –

2)    Багатая флора –

3)    У якасці эталона –

4)    Разгарнулася дыскусія –

5)    Нязначны дэфект маўлення –

6)    Прыгожы пейзаж –

7)    Вясёлы канферансье –

8)    Доўгачаканы суверэнітэт –

9)    Падрыхтаваць прэзент -

10)                      Вакантнае месца –

 

Заданне 7. Выпраўце памылкі ва ўтварэнні і ўжыванні дзеепрыслоўяў. Запішыце выпраўленыя сказы. (Максімальная колькасць балаў – 5)

1.Касіўшы, бацька знайшоў птушынае гняздо. _____________________________________________________________

2. Бачучы, што мачыха не жне, Ганна таксама разагнулася. ______________________________________________________________

3. Дождж ліў як з вядра, і, падыходзячы да хаты, на мне не было сухой ніткі. _________________________________________________________

_______________________________________________________________

4.Жывучы ў пушчы, у Максіма ўзнікла жаданне вывучаць лес. _______________________________________________________________

5. Вяртаўшыся да вёскі, ужо змяркалася. ________________________________________________________________

 

Заданне 8. Вызначце тып сказа.(Максімальная колькасць балаў – 3)

Сказ	Тып сказа
Узор. Пахне сырадоем.	Аднасастаўны безасабовы
1)Добрага чалавека не перахваліш.
2)Малады, неакрэплы лядок.
3)Васількоў і руты-мяты прынясу табе сюды.
4)Веды, вы мае крылы.
5)Белым пухам засыпала ўсё наваколле
6)За добрую працу мяне пахвалілі

 

Заданне 9.Запішыце літаратуразнаўчы тэрмін. (Максімальная колькасць балаў – 6)

1. Трохскладовая стапа з націскам на першым складзе; вершаваны памер з такіх стоп - _____________________________________________________
2. Невялікі лірычны верш напеўнага характару пра каханне - __________________________________________________________
3. Род літаратуры, у якім жыццё паказваецца галоўным чынам праз дзеянне, дыялог, праз узаемаадносіны паміж персанажамі - ____________

_______________________________________________________________

4. Форма лірычнага верша з 14 радкоў, у якім радкі звычайна рыфмуюцца ў пэўным парадку - _______________________________________________

5. Мастацкі троп, заснаваны на замене множнага ліку адзіночным ці часткі цэлым ________________________________________________________

6. Вандроўны лялечны тэатр на Беларусі -__________________________

 

Заданне 10. Запоўніце табліцу. (Максімальная колькасць балаў – 3,5; 0,25 б. за правільны адказ)

Назва твора	Аўтар	Галоўныя героі, лірычны герой	Жанр
		Сцяпан,Вера, Ніна, маці
		Гледчык, Карпенка
“Паром на бурнай рацэ”		(прозвішчы)	Апавяданне
“Слуцкія ткачыхі”		Слуцкія ткачыхі
		Мульцік, Ганна, Гастрыт

 

 

 

Адказы на заданні

 

8 клас

 

Усяго: 44,5 балаў ( памылка - 0,1 б.)

 

Заданне 1. Колькі зычных гукаў у словахікожнага слупка? Запішыце словамі адпаведную лічбу. (Максімальная колькасць балаў – 4; 1б. за кожны правільна напісаны лічэбнік)

Мяккіх дзевяць	Санорных восем	Глухіх шэсць	Шыпячых пяць
З’явіцца -3	Восень – 2	Касьба -1	Возчык -2
Схема – 1	Здароўе – 3	Снег -2	Купаешся -0
Сцвярджае -4	Матуля – 2	Лічба –0	Рыжскі -0
Рэдакцыя - 1	Ёд -1	Садаводства -3	Праязджаючы -3

 

Заданне 2. Выпішыце словы, марфемная будова якіх адпавядае схеме “прыстаўка + корань + суфікс + канчатак + постфікс”. (Максімальная колькасць балаў – 3.)

         Скончыліся, звяртаўся, прахапілася.

 

Заданне 3. Падбярыце да рускіх выразаў аднаслоўныя беларускія адпаведнікі.

(Максімальная колькасць балаў – 5; 0,5б. за кожнае правільнае слова)

Ворота во двор или со двора в огород, поле – весніцы

Древний обряд поминания умерших, день этого поминания – дзяды

Летучая мышь – кажан

Парное молоко – сырадой

Молодой месяц – маладзік

Носовой платок - насоўка

Напиток из березового сока – бярозавік

Складной карманный ножик – сцізорык

Коллективная помощь, работа сообща – талака

Подсолнечное масло – алей

 

Заданне 4. У кожным радзе слоў вызначце “лішняе” з пункту гледжання марфалогіі. Адказ абгрунтуйце.

(Максімальная колькасць балаў – 5; 0,5б. за правільна адзначанае слова, 0,5 за тлумачэнне).

а) Бярэзнік – зборны назоўнік, астатнія рэчыўныя

б) найпрыгажэйшы– мае найвышэйшую ступень параўнання, а астатнія вышэйшую

в) сотня – назоўнік, а астатнія лічэбнікі

г) пасівелы– дзеепрыметнік незалежнага стану, астатнія - залежнага

д) бо– падпарадкавальны злучнік сярод злучальных

е) каб- злучнік, астатнія часціцы

 

 

Заданне 5. Растлумачце значэнне наступных фразеалагізмаў. Адказ запішыце (Максімальная колькасць балаў – 5; 0,5б. за кожнае правільнае значэнне )

1.З’ехаць на мыла –схуднець

2.У свінныя галасы –позна

3.Як піць даць – абавязкова, бясспрэчна

4.Як назаўтра трэба –марудна, павольна, не спяшаючыся

5.Хто ў лес хто па дровы –нядружна, нязладжана, уразброд

6.На галаве хадзіць –дурэць, сваволіць

7.Табаку важыць – драмаць

8.Разводзіць сырасць –плакаць

9.Драць (задзіраць) нос –важнічаць, зазнавацца, фанабэрыцца

   10.Рассыпаць дробным макам –дагаджаць, паддобрывацца

 

Заданне 6. Да запазычаных слоў падбярыце сінонімы – беларускія словы.(Максімальная колькасць балаў – 5; 0,5б. за кожнае слова.)

1. Пісаць мемуары –пісаць успаміны
2. Багатая флора –багатая расліннасць
3. У якасці эталона –у якасці ўзору
4. Разгарнулася дыскусія –разгарнулася спрэчка
5. Нязначны дэфект маўлення – нязначны недахоп маўлення
6. Прыгожы пейзаж –прыгожы краявід
7. Вясёлы канферансье –вясёлы вядучы
8. Доўгачаканы суверэнітэт –доўгачаканая незалежнасць
9. Падрыхтаваць прэзент -падрыхтаваць падарунак
10. Вакантнае месца – свабоднае месца

 

Заданне 7. Выпраўце памылкі ва ўтварэнні і ўжыванні дзеепрыслоўяў. Запішыце выпраўленыя сказы. (Максімальная колькасць балаў – 5)

1.Косячы, бацька знайшоў птушынае гняздо.

2. Бачачы, што мачыха не жне, Ганна таксама разагнулася.

3. Дождж ліў як з вядра, і, калі япадыходзіў да хаты, на мне не было сухой ніткі.

4. Калі Максім жыў у пушчы, яму хацелася паехаць вывучаць лес.

5. Калі я вяртаўся да вёскі, ужо змяркалася.

 

Заданне 8. Вызначце тып сказа.(Максімальная колькасць балаў – 3)

Сказ	Тып сказа
Узор. Пахне сырадоем.	Аднасастаўны безасабовы
1)Добрага чалавека не перахваліш.	Аднасастаўны абагульнена-асабовы
2)Малады, неакрэплы лядок.	Аднасастаўны назыўны
3)Васількоў і руты-мяты прынясу табе сюды.	Аднасастаўны пэўна-асабовы
4)Веды, вы мае крылы.	Двухсастаўны
5)Белым пухам засыпала ўсё наваколле	Аднасастаўны безасабовы
6)За добрую працу мяне пахвалілі	Аднасастаўны няпэўна-асабовы

 

Заданне 9.Запішыце літаратуразнаўчы тэрмін. (Максімальная колькасць балаў – 6)

1. Трохскладовая стапа з націскам на першым складзе; вершаваны памер з такіх стоп - дактыль
2. Невялікі лірычны верш напеўнага характару пра каханне - раманс
3. Род літаратуры, у якім жыццё паказваецца галоўным чынам праз дзеянне, дыялог, праз узаемаадносіны паміж персанажамі - драма

4. Форма лірычнага верша з 14 радкоў, у якім радкі звычайна рыфмуюцца ў пэўным парадку - санет

5. Мастацкі троп, заснаваны на замене множнага ліку адзіночным ці часткі цэлым - сінекдаха

6. Вандроўны лялечны тэатр на Беларусі -батлейка

 

Заданне 10. Запоўніце табліцу. (Максімальная колькасць балаў – 3,5; 0,25 б. за правільны адказ)

Назва твора	Аўтар	Галоўныя героі, лірычны герой	Жанр
“Дзяльба кабанчыка”	Віктар Карамазаў	Сцяпан,Вера, Ніна, маці	Апавяданне
“Жураўліны крык”	Васіль Быкаў	Гледчык, Карпенка	Аповесць
“Паром на бурнай рацэ”	Уладзімір Караткевіч	Пора-Леановіч, Гораў	Апавяданне
“Слуцкія ткачыхі”	Максім Багдановіч	Слуцкія ткачыхі	Верш
“Вечар”	Аляксей Дудараў	Мульцік, Ганна, Гастрыт	Драма

 

 

 

разгарнуць » / « згарнуць