АЛІМПІЯДА ПА ВУЧЭБНЫХ ПРАДМЕТАХ

“БЕЛАРУСКАЯ МОВА” І “БЕЛАРУСКАЯ ЛІТАРАТУРА”

7 клас

1. Пабудуйце разбураны Памылкай Памылкаўнай верш. Запішыце правільны варыянт верша.

кнiгa - нібы папялушка,

Кніга - з крыламі.. Бы птушка,

Kнiгa - лепшы наш дарадчык,

Вучыць - нібытa выкладчык,

пра жыццёвыя праблемы...

што ў вышыні кліча нас;

што вядзе нас на Парнас...

настаўляе - як настаўніца,

з кім не грэх парадзіцца (М.Курыла).

2. Запішыце верш І.Жуковіча, устаўляючы прапушчаныя словы, літары i раскрываючы дужкі.

Сакавіцкі матыў

Сакавік такі дзівосны                       Пацяплее - i над полем                      I на сонечным у..леску,

ў кpai соснаў i бяроз:                        _____________зазвініць,                 абудзішыся ад сн..,

сонца днём, а (у)ноч н..злосны       ручаі пачнуць (па)волі                     узыдуць першыя__________

заяўляецца маро.. .                          на прыгрэве гаманіць.                       прывітаць сваю вясну.

3. У дужках побач з фразеалагізмам пастаўце лічбу 1, а побач з прыказкай – лічбу 2.

Bыйсцi cyxiм з вады ( ), запас бяды не чыніць ( ), адклад не ідзе ў лад ( ), душа ў душу ( ), як гукнеш, так i адгукнецца ( ), зарубіць на носе ( ), ваўкоў баяцца - у лес не хадзіць ( ), куды Макар цялят не ганяў ( ), на адной назе ( ), па абедзе госць едзе ( ).

4. Хто з дзяўчынак напісаў усе словы без памылак? Словы, якія нaпісаны з памылкамі, выпраўце i запішыце правільна.

Вольга: жэрдка, чарствы, дэталь, катат.__________________________________________________

Даша: тунель, шынэль, Зеўс, ветэран.___________________________________________________. Каця: ацэнка, эпас, эўрыка, экзэмпляр.__________________________________________________. Марына: кафэ, кашнэ, пікэ, камюнікэ.___________________________________________________ 5. Зрабіце марфемны разбор слоў.

Мацнеюць , фалькларыст , чароўны , восенню , травяністым , ельнічак , па-летняму , пабудаваны .

6. Па лексічным значэнні вызначце словы-амонімы. Запішыце ix.

A) Дзеянне, скіраванае на дасягненне якой-небудзь мэты. Каштоўная папера.__________________ Б) Яма, утвораная ад разрыву снарада, міны. Маладая варона._______________________________ B) Грыб. Вадкасць, якая выкарыстоўваецца для змазвання пашкоджаных участкаў скуры. __________________.

Г) Збожжавая культура. Гнойнае запаленне павека.______________________________.

7. Перакладзіце з рускай мовы на беларускую.

Защита мира - __________________________, насыпать песка - ____________________________ , капли дождя - ___________________________ , сугроб снега - ___________________________ , уборка урожая - _________________________, копия документа -____________________________, в конце мая - ________________ __________, сила удара - ______________________________ , колёса комбайна - ____________________________________.

8. Устаўце прапушчаныя словы ў прыказкі i прымаўкі.

1) Студзень – году пачатак, зiмe_______________________________.

2) Прыйдзе люты – спытае, як __________________________________________ .

3) Сакавік часам снегам сее, а часам______________________________________.

4) Красавіцкі ручай зямлю _______________________________________________ .

5) Мокра ў мai – будуць пышныя________________________________________ .

6) Чэрвень не гуляе – ураджай____________________________________________ .

9. Выканайце заданні літаратурнай віктарыны.

* 3 якога твopa гepoi? Хто аўтар?

1. Базыль, Грышка.______________________________________

2. Кастусь, дзед Агей.________________________________________________________________

3. Міця Бокуць.________________________________________________________________

* Пазнайце героя па партрэце i ўспомніце прозвішча аўтара i назву твора, у якім ёсцъ такі герой.

Нерухомым позіркам ён углядаўся ў блакітнае неба, нібы прыслухоўваўся да былых свaix думак: аб нянавісці, аб помсце. Застылы твар стаў калючым, суровым, нібы пражыў... доўгія дзясяткі год, усё перажыў, усё пабачыў на свеце._____________________________________________________

* Якія з пералічаных казак адносяцца да літаратурных? “Разумная дачка”, “Чужое багацце”, “Зачараваная гаспадарка”, “Лёгкі хлеб”, “Залаты птах”(падкрэсліце).

* Адкажыце на пытанні.

1) Да якога жанру адносщца твор “Нарач”? _______________________

2) У герояў якой казкі быў паганы звычай: не карміць старых бацькоў?______________________ _________________________ 3) Як называецца сугучнасць канчаткаў вершаваных радкоў? _______________ 4) Як называецца самы напружаны момант у творы?_______________________

 

разгарнуць » / « згарнуць

Раённая дыягнастычная алімпіяда па беларускай мове і літаратуры

7 клас

1. Пастаўце прапушчаныя ў тэксце знакі прыпынку.

Выпішыце з тэксту два аднолькавыя па напісанні і гучанні словы.Ці аднолькавы склад гэтых слоў? Пакажыце графічна. Як называюцца такія словы ў раздзеле “Лексіка”? Якой марфеме ў рускай мове адпавядае апошняя частка слоў? Якое значэнне яна надае часціне мовы?(16 балаў)

Не магу я прынесці дзядулеў ордэн... Ён пакрыўдзіцца... Ён атрымаў яго за тое, што вынес з поля бою камандзіра параненага фашыстамі... апусціў вочы Васілёк.

Але Вадзім пераконваў пакрыўдзіцца можа, калі ордэн украсці. А ты папрасі дзядулю. Мы ж вернем.

1. Знайдзіце памылкі, звязаныя з уплывам рускай мовы на беларускую. Запішыце выпраўлены варыянт сказаў.(10 балаў)

1).Смяяцца над сябрам—значыць здраджваць сабе самому.

2).Ажаніцца на Насці ён марыў яшчэ са школьных гадоў.

3).Па асенняму саду палахліва крочыла насцярожаная цішыня.

4).Яго словы хутка знайшлі падцвярджэнне.

5).Стварэнне школьнага музея—адказная і нялёгкая праца па адраджэнню гістарычнага мінулага краю.

     3.   Прачытайце ўрывак з верша Сяргея Папара і выканайце заданні.

Жывіца—расы сястрыца.

Сёння слязой свіціцца.

Як залатая сініца,

Стыне.

Ёй праз вякі

Бурштынінкаю скаціцца

Ў далоньку

Чыёйсьці рукі.

                      С.Папар

1).З першых трох сказаў выпішыце назоўнікі, склад якіх адпавядае схеме “корань+суфікс+канчатак”.(3 балы)

2).Выканайце словаўтваральны разбор неазначальнага займенніка з тэксту верша.

(6 балаў)

3).Падкрэсліце апорныя словы ў тэксце. Раскрыйце сэнс назвы “жывіца” праз этымалогію слова.(10 балаў)

4).Чаму амаль усе радкі верша паэт аб’яднаў адной рыфмай? Ці можна назваць яе багатай? Чаму? Якія часціны мовы рыфмуюцца?(10 балаў)

5).Чаму адны радкі верша доўгія, а другія—кароткія? (10 балаў)

6).Чаму паэт ужывае шматскладовыя словы ў другім радку апошняга сказа? Як гэта звязана з мастацкім вобразам, мастацкай карцінай жыцця ў творы?(10 балаў)

7).У чым сэнс рыфмы “вякі--рукі”?(10 балаў)

8).Знайдзіце словы з памяншальна-ласкальным значэннем. Ці аднолькавыя ў іх суфіксы? Пакажыце графічна. Якая роля гэтых слоў у тэксце?(10 балаў)

9). Верш заканчваецца радкамі:

Зорны каменьчык—памяць

Промнікі ў сэрцы запаліць.

Будзе наноў іскрыцца

Жывая мая жывіца!

Падумайце, у якім значэнні тут ужываецца слова “жывіца”?(10 балаў)

 

4..Напішыце міні-сачыненне “І гарыць на тваёй гімнасцёрцы, Перамога,твой ордэн адзіны—сягонняшні свет...”(20 балаў)

 

разгарнуць » / « згарнуць

Тэксты заданняў

для першага этапа школьнай алімпіяды

па беларускай   мове і літаратуры

                        Усяго: 59,5 бал ( памылка - 0,1 б.)

 

Заданне 1.Указаць колькасць гукаў у прапанаваных сказах. (Максімальная колькасць балаў – 7;1б. за кожны  адказ)

Сказ	Гук	Колькасць
1)Каласок да каласка - і зараз жа снапоў сцірта.	[с]
2)Горш, калі баішся : і ліха ж не мінеш, і надрыжышся.	[ш]
3)Без галавы, што без рук.	[а]
4)Не адцягнеш, як ката ад мышы.	[т]
5)Людзі і сякерай голяцца, а мы і брытвай не ўмеем.	[j]
6)Калі дзед - ёсцьб і абед, няма дзеда - няма і абеда.	[д]
7)Не скачы на высокія горы, бо на нізкія сядзеш.	[с]

 

Заданне 2. Замяніце фразеалагізмы дзеясловам у неазначальнай форме.(Максімальная колькасць балаў – 5)

Аддаць жыццё –

Біць лынды –

Блытацца пад нагамі –

Мазоліць вочы-

Кляваць носам –

Зарубіць на носе –

 

Заданне 3.Вызначыць сінтаксічную ролю неазначальнай формы дзеяслова ў сказах.(Максімальная колькасць балаў – 5;1б. за кожны правільны адказ)

 

             1.Няхай паслужыць мне здароўе, як пілігрыму кій дарожны.

             2.Камандзір перадаў загад спыніцца.

3.Хату зрабіць – не скрыпку збіць.

             4. Алёша падаў знак падрыхтавацца.

             5. Пасля абеду Галынскі лёг адпачыць і прачнуўся толькі ноччу.

_____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

Заданне 4.Утварыце ад дзеясловаў дзеепрыметнікі, дзеепрыслоўі, абазначце суфіксы.(Максімальная колькасць балаў – 7)

 

Прынесці –

Абклеіць –

Прыдбаць –

Вызваляць –

Зжаць –

Змалоць –

Зазелянець –

 

Заданне 5. Вызначце, якім шляхам утвораны словы і ад якіх.

(Максімальная колькасць балаў – 8)

 

Высока __________, навекі___________, назаўсёды____________, двойчы__________, па-мойму__________, моўчкі_________________, навостраны ____________, пакруціўшы_________________.

 

Заданне 6. Ад прапанаваных слоў утварыце зборныя назоўнікі. Запішыце і графічна абазначце словаўтваральны сродак. (Максімальная колькасць балаў – 6)

Колас -	Студэнт-
Птушка -	Корань -
Ліст -	Дзеці -

 

Заданне 7. Размяркуйце прыведзеныя назоўнікі па ліках:

а) маюць форму толькі адзіночнага ліку________________________________

__________________________________________________________________

б) маюць форму толькі множнага ліку _________________________________

__________________________________________________________________

в) маюць форму і адзіночнага , і множнага ліку __________________________

__________________________________________________________________

         Мора, апілкі, думка, золата, насенне, малако, дэбаты, азёры, дзверы, сані, радасць, фінансы, вароты, падзеі, жалеза.

(Максімальная колькасць балаў – 7,5; 0,5б. за кожнае правільнае слова)

 

Заданне 8. Перакладзіце на беларускую мову.(Максімальная колькасць балаў – 5; 1б. за кожнае правільны выраз)

Клюквакрупнее брусники –

Жениться на хорошей девушке –

Смеяться над бездельником –

Беспокоиться о детях –

Платье к лицу -

 

Заданне 9. Знайдзіце лішняе слова ў ліку пералічаных і растлумачце свой выбар. (Максімальная колькасць балаў –3)

 

         Дактыль, ямб, метафара, харэй, анапест, амфібрахій.

________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

 

Заданне 10. Запоўніце пустыяклеткі.

(Максімальная колькасць балаў – 6; 1б. за кожнае правільнае слова)

Назва твора	Аўтар	Персанаж	Мастацкі змест	Жанр
		Серж	Бацькі і дзеці: праблемы гуманнасці, высакароднасці, сумленнасці.	Аповесць
	Янка Купала	Гусляр	Праблема мастака і мастацтва ў жыцці народа
“Салодкія яблыкі”		Тонік, Арсенік	Вайна праз прызму дзіцячага ўспрымання

 Адказы на заданні

                            Усяго: 59,5 бал ( памылка - 0,1 б.)

Заданне 1.Указаць колькасць гукаў у прапанаваных сказах. (Максімальная колькасць балаў – 7;1б. за кожны  адказ)

Сказ	Гук	Колькасць
1)Каласок да каласка - і зараз жа снапоў сцірта.	[с]	5
2)Горш, калі баішся : і ліха ж не мінеш, і надрыжышся.	[ш]	3
3)Без галавы, што без рук.	[а]	2
4)Не адцягнеш, як ката ад мышы.	[т]	1
5)Людзі і сякерай голяцца, а мы і брытвай не ўмеем.	[й]	3
6)Калі дзед - ёсць і абед, няма дзеда - няма і абеда.	[д]	2
7)Не скачы на высокія горы, бо на нізкія сядзеш.	[с]	4

 

Заданне 2. Замяніце фразеалагізмы дзеясловам у неазначальнай форме.(Максімальная колькасць балаў – 5)

Аддаць жыццё –загінуць

Біць лынды – гуляць

Блытацца пад нагамі – перашкаджаць

Мазоліць вочы– надакучаць

Зарубіць на носе –запомніць

 

Заданне 3.Вызначыць сінтаксічную ролю неазначальнай формы дзеяслова ў сказах.(Максімальная колькасць балаў – 5;1б. за кожны правільны адказ)

1.Няхай паслужыць мне здароўе, як пілігрыму кій дарожны.

             2.Камандзір перадаў загад спыніцца.

             3.Хату зрабіць – не скрыпку збіць.

             4.Алёшападаў знак падрыхтавацца.

             5.Пасля абеду Галынскі лёг адпачыць і прачнуўся толькі ноччу. 1.паслужыць - выказнік

2.спыніцца – азначэнне

3.зрабіць– дзейнік, збіць - выказнік

4.падрыхтавацца - азначэнне

5.адпачыць - акалічнасць

Заданне 4.Утварыце ад дзеясловаў дзеепрыметнікі, дзеепрыслоўі, абазначце суфіксы.(Максімальная колькасць балаў – 7)

Прынесці –прынес-ен-ы –прынес-шы

Абклеіць –абкле-ен-ы – абклеі-ўшы

Прыдбаць –прыдба-н-ы – прыдба-ўшы

Вызваляць –вызвал-ен-ы – вызвале-ўшы

Зжаць –зжа-т-ы – зжа-ўшы

Змалоць –змалоч-ан-ы- змало-ўшы

Зазелянець –зазеляне-ўш-ая – зазеляне-ўшы

 

Заданне 5. Вызначце, якім шляхам утвораны словы і ад якіх.

(Максімальная колькасць балаў – 8)

Высок-а (суф.) - высокі, на-век-і (прыст.-суф.) –век, на-заўсёды (прыст.) -заўсёды, дво-йчы (суф.) -два, па-мой-му (прыст.-суф.) - мой, моўчкі, навостр-ан-ы (суф.) -навастрыць, пакруці-ўшы (суф.) – пакруціць.

 

Заданне 6. Ад прапанаваных слоў утварыце зборныя назоўнікі. Запішыце . (Максімальная колькасць балаў – 6)

 

Колас - калоссе	Студэнт- студэнцтва
Птушка - птаства	Корань - карэнне
Ліст - лісце	Дзеці - дзятва

 

Заданне 7. Размяркуйце прыведзеныя назоўнікі па ліках:

а) маюць форму толькі адзіночнага ліку: золата ,радасць,жалеза,насенне, малако.

б) маюць форму толькі множнага ліку: апілкі , дэбаты,дзверы, сані,фінансы,вароты.

в) маюць форму і адзіночнага , і множнага ліку : мора ,думка, азёры,падзеі.

(Максімальная колькасць балаў – 7,5; 0,5б. за кожнае правільнае слова)

 

Заданне 8. Перакладзіце на беларускую мову.(Максімальная колькасць балаў – 5; 1б. за кожнае правільны выраз)

Клюквакрупнее брусники – журавіны буйнейшыя за брусніцы

Жениться на хорошей девушке –ажаніцца з добрай дзяўчынай

Смеяться над бездельником –смяяцца з лодара

Беспокоиться о детях – клапаціцца пра дзяцей

Платье к лицу – сукенка да твару.

 

Заданне 9. Знайдзіце лішняе слова ў ліку пералічаных і растлумачце свой выбар. (Максімальная колькасць балаў –3)

Дактыль, ямб, метафара, харэй, анапест, амфібрахій.

Метафара лішняе слова, таму што ўсе словы адносяцца да вершаваных памераў, а метафара- гэта мастацкі прыём.

 

Заданне 10. Запоўніце пустыяклеткі.

(Максімальная колькасць балаў – 6; 1б. за кожнае правільнае слова)

Назва твора	Аўтар	Персанаж	Мастацкі змест	Жанр
“Насцечка”	Кузьма Чорны	Серж	Бацькі і дзеці: праблемы гуманнасці, высакароднасці, сумленнасці.	Аповесць
“Курган”	Янка Купала	Гусляр	Праблема мастака і мастацтва ў жыцці народа	Паэма
“Салодкія яблыкі”	Вячаслаў Адамчык	Тонік, Арсенік	Вайна праз прызму дзіцячага ўспрымання	Апавяданне

 

разгарнуць » / « згарнуць

 Алімпіядныя заданні

Заданне 1. З прапанаваных у сказе слоў вызначце тыя, у якіх колькасць гукаў і літар не супадае. Выпісаць іх, запісаць транскрыпцыю.

Ліпень дорыць дзіўнае, гаючае цяпло і кранальныя жаўранкавы песні, у гэтым месяцы навокал разлятаюцца цэлыя букеты пахаў, рассыпаюцца самыя розныя колеры.          __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданне 2. Знайдзіце ў кожным радзе слова(ы) з арфаграфічнымі памылкамі. Запішыце іх правільна.

  А) Балярына, дзясяты, легенда, упецярых.____________________________

  Б) канцэлярыя, рэклама, аранжэрэя, ветэран, брэзент._________________

  В) фантанчык, меньшы, смаргоньскі, лью, ледзве.____________________

  Г) Ульяна, Емельян, Жанна, Алла.___________________________________

Заданне 3.Устанавіце адпаведнасць паміж і іх сінонімамі. Улічвайце, што некаторыя данныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле.

А. Сем патоў выліць	1. Хоць жывот расперажы
Б. Нібы жару ўхапіўшы	2. Не па кані воз
В. Яблыку недзе ўпасці	3. Не разгінаць спіны
Г. Не пад сілу	4. Пад бокам
Д. Колькі душа жадае	5. Куды Макар цялят не ганяў
Е. За блізкі свет	6. Як селядцоў у бачцы
7. Як мокрае гарыць
8. З усіх ног

А-      , Б-    , В-    , Г-     , Д-      , Е-   

Заданне 4. Перакладзіце словазлучэнні на беларускую мову.

Благодарить друга –

Насмехаться над соседом –

Сходить за хлебом –

Старше брата –

Болеть гриппом –

Жениться на возлюбленной –

Заданне 5. Утварыце ад дзеясловаў дзеепрыметнікі залежнага і незалежнага стану, а таксама адпаведныя дзеепрыслоўі. Абазначце суфіксы.

Прынесці, абклеіць, прыдбаць, вызваляць, зжаць, змалоць, зазелянець, пазычыць.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Заданне 6. Перабудуйце сказ так, каб спачатку першы дзеяслоў выказнік быў заменены дзеепрыслоўем, а потым складзіце сказ, у якім дзеяслоў-выказнік будзе дзеепрыметнікам.

Сказ	Тлумачэнне
Маці сядзела на канапе, чытала кнігу

Заданне 7.Адзначце сказы, у якіх знакі прыпынку расстаўлены няправільна.

1. Восенню і вясной, зімой і летам – заўсёды знойдзецца па душы работа і адпачынак.
2. Беларускія лясы, багатыя на ягады.
3. Прайшло некалькі хвілін, і ў начным паветры пачуўся гучны трэск.
4. Дрэва захісталася, зашумела галлём, і падмінаючы лазняк, рухнула ў ваду.
5. Ад крутых віроў глыбокіх на пясчаны перакат, прамяністая ад спёкі, выгінаецца рака.

Заданне 8.Пастаўце дзеясловы ў  2-й асобе адзіночнага і множнага ліку.

Праць - _______________________________________________________

Дзяўбці - ______________________________________________________

Церці - ________________________________________________________

Ламаць - ______________________________________________________

Заданне 9.Прадоўжыце сказы.

Сказы	Тэрмін
Групы складоў, сярод якіх абавязкова ёсць адзін націскны, а пры ім – адзін або два ненаціскныя называюцца…
Двухскладовая стапа з націскам на першым складзе называецца…
Роўныя часткі верша з аднолькавай колькасцю радкоў, аб’яднаных аднатыпнай рыфмоўкаё называюцца…
Сугучнасць канчаткаў у вершы – гэта…
Слова, радок або некалькі радкоў, якія паўтараюцца пасля кожнай страфы або абзаца – гэта…

Заданне 10. Запоўніце  табліцу

Аўтар	Твор	Жанр	Урывак з твора	Выяўленчы сродак мастацкай выразнасці (выдзеленае слова)
1	І схіляе трава Над ім пасмы-брыжы. А ён, жэўжык-пястун, Гучным смехам дрыжыць.
2	Шапталі яго сенажаць і дуброва – пачутае сэрцам, а некаму нова, адзінае, дзіўнае, светлае слова…
3	Ён, як і кожны з малых, меў не адну, а некалькі мянушак – то Сівы, то Гусак, то Манька. Сівым яго празвалі за валасы, асабліва светлыя ўлетку, калі яны выгаралі на сонцы.

 

 7 клас

1. Запішыце словы ў фанетычнай транскрыпцыі.

Узор: адшумець — [атшум’эц’].

Людскі, ад'езд, возчык, счарсцвелы, салаўі, ласьён.

2. Ад прапанаваных словазлучэнняў утварыце складаныя прыметнікі. Запішыце.

Чорныя валасы, тоўстыя крылы, доўгі хвост, устойлівы да цяпла, дзвесце гадоў, добрая якасць, добрае сэрца, босыя ногі.

3. Знайдзіце сярод прапанаваных словазлучэнняў тыя, у якіх парушана лексічная спалучальнасць слоў, запішыце іх правільна.

Узор: пасадзіць дрэўка — пасадзіць дрэўца.

Адукаваны чалавек, жыллёвы дом, запасны выхад, яблычны сад, гутарлівы стыль, прыгодніцкая аповесць, гарысты ручай, генеральная ўборка, дажджлівы чарвяк, слоўнікавы артыкул.

4. Дапішыце прапушчаныя галосныя ў канчатках назоўнікаў і прыметнікаў.

Насыпаць аўс.., ружов.. фламінга, ехаць без педал.., знаходзіцца пры скульптар.., вясёл.. канферансье, каляров.. манпансье, крэсла з дуб.., выняць з кішэн.., вішнёв.. шаль.

5. Ад наступных слоў утварыце форму множнага ліку і зборныя назоўнікі.

Колас, бервяно, пяро, ліст, бяроза, птушка, сук, студэнт, купіна, дзіця.

6. Выпішыце словазлучэнні, у якіх адносныя і прыналежныя прыметнікі ўжываюцца ў значэнні якасных. 

Сярэбраны ланцужок, лісіная хітрасць, кляновы ліст, залаты характар, жалезная логіка, даільны апарат, школьны сад, бусліны клёкат, воўчы апетыт, сонечны настрой, летняя спёка, крыштальнае сумленне, бронзавы загар, курыная нага, курыныя мазгі.

7. Запішыце лічбы словамі.

Праехаць каля 600 кіламетраў, у кнізе звыш 250 старонак; нарадзіўся ў 2007 годзе; самалёт з 243 пасажырамі, сустрэцца на 235 кіламетры; прачытаць 2/3 кнігі; 35-тысячны наведвальнік.

8. Пастаўце назоўнікі ў форме меснага склону адзіночнага ліку.

Лес, стараста, агарод, Рыгор, луг, Янка Купала, суддзя, верх, старшыня, конь, парк, Пецярбург, Алег, сын, герой, двор, стог, паверх, тварог.

9.Выберыце з прапанаваных слоў тыя, якія з’яўляюцца назвамі музычных інструментаў. Зрабіце іх фанетычны запіс.

Свісцёлка, кларнет, зруб, гармонік, гуслі, гміна, лыжкі, талеркі, невад

10. Што азначаюць дадзеныя фразеалагізмы?

А. Сыр-бор разгарэўся: 1) разгарэліся мокрыя дровы; 2) падняўся шум, перапалох; 3) пачаўся ўрачысты сход . Б. Завязаць сабе свет: 1)    уступіць у шлюб; 2)    запамінаць, улічваць на будучыню; 3) рабіць сваё жыццё несвабодным і бязрадасным. В. Конь не валяўся: 1) парадак, чысціня; 2) нічога не зроблена, не падрыхтавана; 3)наравісты незацугляны конь. Г. Табаку важыць: 1) драмаць; 2)старанна працаваць; сноўдацца без справы, лодарнічаць. Д. Даваць лататы: 1) моцна сварыцца на каго-небудзь, біць; 2)ленавацца, бяздзейнічаць; 3) кідацца наўцёкі, уцякаць. Е. Клюнуць на вудачку: 1) паддацца на падман; 2) драмаць; 3) знайсці выхад з цяжкага становішча. Ё. Як назаўтра трэба: 1) вельмі хутка, тэрмінова; 2) даўно; 3)вельмі марудна, зусім не спяшаючыся. Ж. Мух ганяць: 1) ісці хістаючыся; 2) караць каго-небудзь, небалюча б’ючы, звычайна для выгляду; 3)сноўдацца без справы, лодарнічаць. 3. У свіныя галасы: 1) з вялікім спазненнем; 2)загадзя; 3) гучна спяваць. І. Сабаку з'еў: 1) украў, ашукаў некага; 2) страціў сілу, заняпаў; 3) набыў вялікі вопыт, навык у нечым

11.Біблію называюць “кнігай кнігаў”, бо ў ёй заключаны досвед чалавецтва, глыбокі маральны і выхаваўчы змест. Біблейскія вобразы і матывы паслужылі асновай для шматлікіх твораў сусветнай літаратуры і мастацтва. Сярод найбольш пашыраных біблейскіх сюжэтаў:     

“Стварэнне свету”, “Песня песняў”, “Прытча пра …………….сына”, “Зыход” і інш.

12.Пададзены прозвішчы беларускіх пісьменнікаў. Замест пропускаў запішыце іх імёны.…Багдановіч, … Барадулін, …Баршчэўскі, … Броўка, … Караткевіч, … Лынькоў.

13. З якіх вывучаных вамі твораў узяты наступныя радкі (назавіце аўтара і твор).

А) Песня рвецца і ліецца

На  раздольны вольны свет,

Але хто яе пачуе ?

Можа, толькі сам паэт .

 Б) Пад казачным дубам над Нёманам сінім

Хлапец прызнаваўся ў каханні дзяўчыне.

В) Урокі геаграфіі былі святам. Але той, хто дае найвялікшую радасць, можа прынесці і самае вялікае гора. Я любіў Антона Антонавіча, для мяне ён быў незвычайным чалавекам. Я ставіў яго вышэй за ўсіх астатніх настаўнікаў, а да ўрокаў геаграфіі рыхтаваўся, як да ўрачыстасці.

14. Назавіце аўтара і твор, у якім гаворыцца пра каханне беларуса Івана Цярэшкі і дзяўчыны з Італіі Джуліі.

15.Запоўніце табліцу.

Герой твора	Назва твора	Жанр	Аўтар
1. Гусляр
2. Лаўрук
3.Тэкля, Ульянка

  

Даведкі

7 клас

1.        Людскі — [л’уцк’і], ад’езд — [адй’э′ст], возчык — [вошчык], счарсцвелы — [шчарс'ц'в'элы], салаўі — [салаўй’і], ласьён — [лас’й’он].

2.        Чорнавалосы, таўстакрылы, даўгахвосты, цеплаўстойлівы, двухсотгадовы, дабраякасны, добрасардэчны, басаногі.

3.        Жыллёвы дом — жылы дом, яблычны сад — яблыневы сад, гутарлівы стыль–гутарковы стыль, гарысты ручай — горны ручай, дажджлівы чарвяк — дажджавы чарвяк.

4.        Насыпаць аўса, ружовы фламінга, ехаць без педалі, знаходзіцца пры скульптару, вясёлы канферансье, каляровае манпансье, крэсла з дубу, выняць з кішэні, вішнёвы шаль.

5.        Колас — каласы, калоссе; бервяно — бярвёны, бярвенне; пяро — пёры, пер’е; ліст — лісты, лісце (лістота); бяроза — бярозы, бярэзнік; птушка — птушкі, птаства; сук — сукі, сучча; студэнт — студэнты, студэнцтва; купіна — купіны, куп’ё; дзіця — дзеці, дзятва.

6.        Лісіная хітрасць, залаты характар, жалезная логіка, воўчы апетыт, сонечны настрой, крыштальнае сумленне, бронзавы загар, курыныя мазгі.

7.        Праехаць каля шасцісот кіламетраў; у кнізе звыш двухсот пяцідзесяці старонак; нарадзіўся ў дзве тысячы сёмым годзе; самалёт з двумастамі сарака трыма пасажырамі; сустрэцца на дзвесце трыццаць пятым кіламетры; прачытаць дзве трэція кнігі; трыццаціпяцітысячны наведвальнік.

8. У лесе, аб старасце (аб старасту), у агародзе, аб Рыгору, на лузе, аб Янку Купале, аб суддзі, на версе, аб старшыні, на кані, у парку, у Пецярбургу, аб Алегу, аб сыне, аб герою, на двары (на дварэ), на стозе, на паверсе, аб тварагу.

9. [с’в’іс’ц’олка], [ кларнэт], [ гармон’ік], [ гус’л’і], [ лышк’і],  [ тал’эрк’і]

10. А 2, Б 3, В 2, Г 1, Д 3, Е 1, Ё 3, Ж 2, 3 1, I 3.

11. Блуднага

12. Максім Багдановіч, Рыгор Барадулін, Ян Баршчэўскі, Пятрусь Броўка, Уладзімір  Караткевіч, Міхась Лынькоў

 13. А) Максім Багдановіч “Маёвая песня “

Б) Данута Бічэль “Роднае слова”

 В) Іван Навуменка “Жуль Верн”

 14. Быкаў “Альпійская балада “

Герой твора	Назва твора	Жанр	Аўтар
Гусляр	“Курган”	паэма	Я. Купала
Лаўрук	“На Каляды к сыну”	апавяданне	З. Бядуля
Тэкля, Ульянка	“Незагойная рана”	апавяданне	В. Быкаў

 

 

разгарнуць » / « згарнуць